អានអត្ថបទ
ផ្សាយ : ០២ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ (អាន: ១៩,៦៣៥ ដង)
ឧបក្កិលេស ១៦ យ៉ាង
|
|
|
ឧបក្កិលេស ១៦ យ៉ាង
១- អភិជ្ឈាវិសមលោភ៖ ល្មោភរំពៃចង់បានទ្រព្យគេ ២- ទោស៖ ប្រទូស្ដ ៣- កោធ៖ ក្រោធ ៤- ឧបនាហ៖ ចងក្រោធទុក្ខ ៥- មក្ខ៖ លុបគុណគេ ៦- បលាស៖ វ៉ៃឫកប្រប ៧- ឥស្សា៖ ឫស្យា ៨- មច្ឆរិយ៖ កំណាញ់ ៩- មាយា៖ លាក់ពុត ១០- សាថេយ្យ៖ អួតអាង ១១- ថម្ភ៖ តឹងតែង ១២- សារម្ភ៖ ប្រជែងវាសនា ១៣- មាន៖ ប្រកាន់ខ្លួន ១៤- អតិមាន៖ មើលងាយគេ ១៥- មទ៖ ស្រវឹង ១៦- បមាទ៖ ប្រហែសធ្វេស។ អកុសលធម៌ទាំង ១៦ ប្រការនោះ សូម្បីឯណានីមួយកាលបើបណ្ដោយឲ្យរុករានចូលមកក្នុងចិត្តហើយ សុទ្ធតែធ្វើចិត្តឲ្យសៅហ្មង មិនថ្លាស្អាតទាំងអស់។ ព្រោះហេតុដូច្នោះបានជាលោកហៅថា ឧបក្កិលេស។ ឧបក្កិលេសនោះទោះបីមានច្រើនដល់ទៅ ១៦ ក៏ពិតហើយ ប៉ុន្តែមិនកើតក្នុងវេលាមួយជាមួយគ្នាទេ រមែងផ្លាស់ប្ដូរគ្នាកើត។ មួយវិញទៀត ចិត្តតែមួយទេ តែកាលបើមានកុសលធម៌មួយមកសណ្ឋិតនៅនៅជាម្ចាស់ផ្ទះហើយ ឧបក្កិលេសដែលជាអកុសលធម៌ក៏មិនអាចលុកលុយចូលមកបាន កាលបើមានអកុសលធម៌ណាមួយចូលមកសម្ងំនៅដូចជាម្ចាស់ផ្ទះហើយ កុសលធម៌ក៏រកឱកាសចូលមកមិនបាន។ តាមធម្មតារបស់ចិត្ត ជាកណ្ដាលៗ កាលបើខាងណាចូលមកនៅបានមុន ក៏មានអំណាចអាចរារាំងខាងចំណែកថ្មីដែលមានកម្លាំងតិច មិនឲ្យចូលមកបាន។ ព្រោះហេតុនោះ សាធុជនដែលមានបំណងនឹងធ្វើឲ្យកើត ឲ្យមានឡើងជាប់នៅក្នុងចិត្តជានិច្ចកាលចុះ។ ឯកុសលធម៌នោះ កាលបើលើកយកតែកុសលធម៌ដែលគួរឲ្យកើតមានក្នុងចិត្តខានមិនបាន ហើយមានឧបការៈច្រើនផងមកសម្ដែង ក៏គឺ សតិសម្បជញ្ញៈ ព្រោះលោកសរសើរថាធម៌ ២ ប្រការគឺ សតិ និង សម្បជញ្ញៈ ជាធម៌មានឧបការៈច្រើន។ សតិគឺសេចក្ដីរឭក សម្បជញ្ញៈគឺសេចក្ដីដឹងខ្លួន គុណធម៌ទាំង ២ នេះប្រព្រឹត្តទៅក្នុងកិច្ចជាមួយគ្នា ផ្សេងតែអាការៈ គឺសតិនោះជាភ្នាក់ងារខាងឯនឹកឃើញក្នុងវេលាដែលធ្វើហើយ និយាយហើយ គិតហើយ សូម្បីយូរៗ ក៏នឹកឃើញបាន សម្បជញ្ញៈនោះជាភ្នាក់ងារខាងដឹងខ្លួនក្នុងវេលា ដែលកំពុងធ្វើ កំពុងនិយាយ កំពុងគិត។ ចិត្តដែលឥតសម្បជញ្ញៈគ្រប់គ្រងតែងស្ទុះបម្រះននៀលទៅរកវិសភាគារម្មណ៍ផ្សេងៗ តាមតែប្រទះស្រេចតែនឹងប្រាថ្នា មិនរើសថា ដូចម្ដេចគួរ ដូចម្ដេចមិនគួរឡើយ។ ចំណែកចិត្តដែលមានសតិសម្បជញ្ញៈគ្រប់គ្រង រមែងចេះរើសរកចំណែកដែលល្អៗ។ ធម្មតារថទឹមសេះដែលគ្មាននាយសារថីបរ សេះតែងនាំពង្រត់ទៅតាមទំនើងចិត្តរបស់វារមែងស្ទុះទៅផ្ដេសផ្ដាស ជល់នេះជល់នោះហែទៅតាមផ្លូវ ធ្វើឲ្យកើតសេចក្ដីអន្តរាយដល់គេដល់ឯង មិនបានស្រួលឡើយ ចំណែករថដែលមាននាយសារថី ដ៏ឈ្លាសវៃនៅគ្រប់គ្រងរក្សារមែងលឿនត្រង់ទៅតាមរបៀបរៀបរយ មិនធ្វើឲ្យកើតសេចក្ដីអន្តរាយដល់នរណាឡើយ សេចក្ដីនេះមានឧបមាយ៉ាងណាមិញ ឯសេចក្ដីប្រព្រឹត្តទៅរបស់មនុស្ស ក៏យ៉ាងនោះដែរ គឺបុគ្គលដែលគ្មានសតិសម្បជញ្ញៈ រមែងប្រព្រឹត្តកាយវាចាខុសៗ ភ្លាត់ៗ ធ្វើឲ្យកើតសេចក្ដីអន្តរាយដល់ខ្លួននិងអ្នកដទៃ។ ចំណែកបុគ្គលដែលមានសតិសម្បជញ្ញៈ រមែងប្រព្រឹត្តកាយ វាចា ត្រង់ត្រូវតាមផ្លូវដែលល្អៗ ជាហេតុឲ្យបានសេចក្ដីសុខដល់ខ្លួននិងអ្នកដទៃ។ ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ ឱវាទបាតិមោក្ខដោយ៥០០០ឆ្នាំ |
